جو اخلاقی و رفتارهای انحرافی و مدنی ـ سازمانی: رویکردی انگیزشی به نقش عدالت سازمانی و جبران عدالت

زمینه: اخلاق و عدالت همواره عواملی تاثیرگذار بر رفتار‌های اخلاقی و غیراخلاقی در محیط‌های کار هستند. این پژوهش با هدف بررسی نقش عدالت سازمانی ادراک شده و جبران عدالت در رابطه مؤلفه‌های جو اخلاقی با رفتارهای انحرافی و رفتارهای مدنی- سازمانی به مرحله اجرا درآمد.   روش کار: جامعه آماری پژوهش را کارکنان یک مجتمع معدنی (650 نفر) در پائیز 1389 تشکیل دادند که از میان آنها 300 نفر از کارکنان مرد به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه جو اخلاقی، پرسشنامه عدالت سازمانی، پرسشنامه جبران عدالت، پرسشنامه رفتارهای انحرافی و پرسشنامه رفتارهای مدنی- سازمانی بود. داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی مورد تحلیل قرار گرفت.   یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که: 1. جبران عدالت فعال (مستقیم) رابطه خدمت و گرایش‌های ابزاری را با رفتارهای انحرافی معطوف به سازمان تعدیل می‌نماید؛ 2. جبران عدالت فعال (مستقیم) رابطه خدمت و گرایش‌های ابزاری را با رفتارهای انحرافی معطوف به همکاران تعدیل می‌نماید؛ و 3. عدالت سازمانی ادراک شده رابطه گرایش‌های ابزاری را با رفتارهای مدنی- سازمانی تعدیل می‌نماید.   نتیجه گیری: وقتی جبران عدالت فعال بالاست، خدمت و گرایش‌های ابزاری باعث افزایش رفتارهای انحرافی معطوف به سازمان می‌شوند. وقتی جبران عدالت فعال بالاست، خدمت و گرایش‌های ابزاری باعث افزایش رفتارهای انحرافی معطوف به همکاران می‌شوند. وقتی عدالت سازمانی بالاست، گرایش‌های ابزاری باعث کاهش رفتارهای مدنی- سازمانی می‌شود.